ΒΗΧΑΣ

Πρόκειται για έναν μηχανισμό προστασίας του ανθρώπινου οργανισμού που «χρησιμοποιείται» για να απομακρύνει τους ερεθιστικούς παράγοντες από τους πνεύμονες και για να κρατήσει ανοιχτούς τους αεραγωγούς. Ο βήχας, αυτό το φυσικό αντανακλαστικό, είναι πάντοτε παθολογικός γι’ αυτό και θα πρέπει να εξετάζονται τα αίτια που τον προκαλούν. Ένα πρώτο βήμα είναι η «κατάταξή» του, εάν δηλαδή είναι παραγωγικός ή ξηρός (εξαρτάται από την παρουσία ή μη φλέματος), και εάν είναι οξύς ή χρόνιος (βήχας που διαρκεί πάνω από οκτώ εβδομάδες). Στα περισσότερα επεισόδια βήχα υπάρχει τάση καλυτέρευσης σε διάστημα δύο εβδομάδων· ωστόσο, απαιτείται άμεση επίσκεψη σε γιατρό εάν υπάρχει αιμόπτυση, εάν ο βήχας θυμίζει γάβγισμα σκύλου (υλακώδης) και δυσκολεύει την αναπνοή, είτε εάν έχουν περάσει αρκετές εβδομάδες και το σύμπτωμα δεν υποχωρεί.

Λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού που προκαλούνται από ιούς ή βακτήρια (οξεία βρογχίτιδα, φαρυγγίτιδα, λαρυγγίτιδα) είναι οι πιο κοινές αιτίες εμφάνισης παραγωγικού βήχα – ακόμα και μετά την υποχώρηση της λοίμωξης είναι πιθανό να υπάρχει κάποια φλεγμονή στους πνεύμονες. Εάν συνυπάρχει δύσπνοια, τότε πρόκειται για πνευμονία και απαιτείται άμεση επίσκεψη στον γιατρό. Στο δε κοινό κρυολόγημα ο βήχας είναι οξύς αλλά δεν υπάρχει πυρετός, μόνο καταρροή και πονόλαιμος.

Ασθενείς με βήχα που συνοδεύεται από πρασινοκίτρινα φλέματα είναι πιθανό να πάσχουν από χρόνια βρογχίτιδα – πρόκειται, άλλωστε, για ένα εύρημα κοινό σε καπνιστές. Βήχας χρόνιος, παραγωγικός αλλά χωρίς πρασινοκίτρινα φλέματα μπορεί να υποδηλώνει κάποια αλλεργία, αλλά και σοβαρότερες ανωμαλίες στον πνεύμονα, όπως φυματίωση ή καρκίνο.

Στα παιδιά που εμφανίζουν βήχα για αρκετό καιρό, και ιδίως όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, η πιο κοινή διάγνωση είναι το άσθμα, το οποίο έχει χαρακτηριστικό γνώρισμα και το βήχα κατά τη διάρκεια της νύχτας ο οποίος διαταράσσει τον ύπνο τους.

Σε περιπτώσεις που ο βήχας είναι ξηρός και συνοδεύεται από απώλεια φωνής ή βράχνιασμα συνήθως υπάρχει φλεγμονή στις φωνητικές χορδές. Εάν το σύμπτωμα δεν υποχωρήσει μετά τις δύο εβδομάδες τότε χρειάζεται άμεση ιατρική παρέμβαση, ιδίως εάν πρόκειται για καπνιστή, καθώς υπάρχει πιθανότητα να  υποδηλώνεται καρκίνος του λάρυγγα. Προσοχή και στις περιπτώσεις που υπάρχει ξηρός βήχας χωρίς βράχνιασμα, διότι μπορεί να έχει μπει στους πνεύμονες κάποιο ξένο σώμα, ειδικά σε μικρά παιδιά.

Επιπλέον, κάποια φάρμακα έχουν ως παρενέργεια το βήχα (πρόκειται, βέβαια, για σπάνια περίπτωση), ενώ άλλες παθολογικές περιπτώσεις που εμφανίζεται ως σύμπτωμα είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, αλλά και η πνευμονική εμβολή και η καρδιακή ανεπάρκεια.

Απ’ όλα τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι ο βήχας είναι ένα κοινό σύμπτωμα σε πάρα πολλές παθήσεις μιας και είναι ο βασικός τρόπος «καθαρισμού» του λαιμού, αλλά αφορά και περιπτώσεις όπως η αλλαγή της εποχής και της θερμοκρασίας, οι υψομετρικές διαφορές, η γύρη, ακόμα και το στρες. Όταν ο βήχας είναι έντονος και έχει επίδραση στην καθημερινότητα ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει αντιβηχικά σκευάσματα. Σε περιπτώσεις βρογχοσπασμού, άσθματος και πνευμονοπάθειας χορηγούνται βρογχοδιαλυτικά.

Σε κάθε περίπτωση η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να λαμβάνεται κατόπιν συνεννόησης με κάποιον γιατρό, με δεδομένο ότι ο βήχας είναι σύμπτωμα και η καταστολή του ίσως καλύπτει την προσπάθεια αντιμετώπισης της αιτίας που τον προκαλεί.