Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μια πάθηση που απειλεί σοβαρά τη ζωή και χρειάζεται άμεση θεραπεία, η πνευμονική εμβολή δεν είναι τόσο «γνωστή» στον ευρύ πληθυσμό όσο τα καρδιακά προβλήματα (έμφραγμα, στηθάγχη) και τα εγκεφαλικά επεισόδια που προκαλούνται από το φράξιμο μιας αρτηρίας. Παρόλαυτα, τα επιδημιολογικά δεδομένα για τις ΗΠΑ δείχνουν ότι κάθε χρόνο 100.000-300.000 θάνατοι οφείλονται στην οξεία απόφραξη της αρτηρίας ή κάποιων κλάδων της που τροφοδοτούν τους πνεύμονες με αίμα από την καρδιά. Αιτία είναι κυρίως ο θρόμβος (κομμάτι αίματος που έχει πήξει). Μάλιστα θεωρείται ότι πρόκειται για μια κοινή επιπλοκή μετά από σοβαρά χειρουργεία π.χ. ορθοπεδικά, με τους δείκτες θνησιμότητας να κυμαίνονται από το 16,9% έως το 31%.

Όταν τα συμπτώματα παρουσιάζονται αμέσως μετά την απόφραξη των κυρίων κλάδων της πνευμονικής αρτηρίας η πνευμονική εμβολή είναι μαζική – η λειτουργία της καρδιάς επηρεάζεται με αποτέλεσμα την έλλειψη οξυγόνου στο μυοκάρδιο και την απότομη πτώση της αρτηριακής πίεσης που μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιογενές σοκ ή καρδιακή ανακοπή. Αντίθετα σε ασθενείς που εμφανίζουν σταδιακά δύσπνοια λόγω της πνευμονικής υπέρτασης (αυξημένη πίεση στην πνευμονική κυκλοφορία) η πνευμονική εμβολή είναι χρόνια, με αποτέλεσμα να μιλάμε για εμβολική νόσο που οδηγεί στη σταδιακή καταστροφή των πνευμόνων.

Με βάση τη βιβλιογραφία το 60% των περιστατικών πνευμονικής εμβολής οφείλεται σε θρόμβο που προέρχεται από τις περιφερικές φλέβες, αποκολλάται και με την κυκλοφορία φτάνει στη δεξιά κοιλία της καρδιάς και από εκεί, ανάλογα με το μέγεθός του, «σφηνώνεται» σε μεγάλους ή μικρότερους κλάδους της πνευμονικής αρτηρίας. Οι θρόμβοι αυτοί είναι τα θρομβωτικά έμβολα και συνήθως σχηματίζονται στις βαθιές φλέβες των ποδιών, είτε εξαρχής στους πνεύμονες. Άλλες αιτίες είναι το αμνιοτικό έμβολο κατά τον τοκετό, τα νεοπλασματικά έμβολα που προέρχονται από μια κακοήθη νόσο, ή τα λιπώδη έμβολα που προέρχονται από τα οστά ή το μυελό των οστών τραυματιών με πολλαπλά κατάγματα.

Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται η ηλικία (από 40 έτη και πάνω), το κάπνισμα, η εξωγενής χορήγηση οιστρογόνων, οι μεγάλες εγχειρίσεις (κυρίως η ολική αντικατάσταση ισχίου ή γόνατος), τα κατάγματα (κυρίως του ισχίου), και η παρατεταμένη κατάκλιση. Κεντρικό ρόλο έχουν και η μεγάλη πηκτικότητα στο αίμα και ο τραυματισμός των αγγείων. Δύσπνοια και πόνος είναι τα πρώτα συμπτώματα που εμφανίζονται στη συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών. Εάν δεν πρόκειται για μαζική εμβολή, μέσα στις 36 ώρες από την αρχή του επεισοδίου σχεδόν οι μισοί εμφανίζουν επιπλέον βήχα, εφίδρωση, αίσθημα παλμών, αιμόπτυση, ναυτία και ρίγος. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πιθανό να υπάρχει και πόνος στο θώρακα. Όμως τα κοινά αυτά συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν και άλλες παθήσεις είναι που κάνουν δύσκολη τη διάγνωση της πνευμονικής εμβολής. Επιπροσθέτως, ανάλογα με το μέγεθος της αρτηρίας που φράσσεται, τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια ή να μην υπάρχουν καθόλου, γι’ αυτό και ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών μπορεί να μείνει χωρίς διάγνωση.

Μια σειρά εξετάσεων θα επιβεβαιώσουν την εμπειρική εκτίμηση ενός πεπειραμένου γιατρού – ακόμα και με την υποψία για ένα επεισόδιο κρίνεται απαραίτητη η εισαγωγή στο νοσοκομείο. Στόχος της φαρμακευτικής θεραπείας είναι αφενός να μην αυξηθεί περαιτέρω ο θρόμβος και αφετέρου να διαλυθεί. Προκειμένου δε να «μπλοκαριστούν» άλλοι θρόμβοι, είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί τοποθέτηση φίλτρων στην κάτω κοίλη φλέβα με μια διαδικασία που δεν χρειάζεται αναισθησία. Μια πολύ εξειδικευμένη θεραπεία είναι και η εμβολεκτομή, δηλαδή η αφαίρεση ή ο κατακερματισμός του θρόμβου μέσω καθετήρα. Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις είναι πιθανό να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση η οποία, όμως, επειδή γίνεται κοντά στην καρδιά είναι υψηλού ρίσκου και απαιτεί εξειδικευμένη ομάδα και εξειδικευμένο νοσοκομείο.