Έχετε αναλογιστεί ποτέ ότι αν ένας μέσος άνθρωπος χώριζε τη ζωή του στα τρία τότε το ένα από τα «κομμάτια» αντιστοιχεί στο χρόνο που κοιμάται; Ο ύπνος είναι βασικό στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης και μέχρι πρότινος παραμελημένος, καθώς μόλις τις τελευταίες δεκαετίες –κυρίως λόγω των καταιγιστικών ρυθμών ζωής και της τεχνολογικής ανάπτυξης– μελετήθηκε εκτενώς.

Ένα βασικό «σύμπτωμα» που υποδηλώνει προβληματικό ύπνο είναι το ροχαλητό το οποίο είναι ένα σύμπτωμα υποτιμημένο μιας και πολλοί άνθρωποι ροχαλίζουν, ιδίως όσο περνούν τα χρόνια. Ωστόσο, για ένα μεγάλο μέρος του γενικού πληθυσμού (μελέτες το υπολογίζουν στο 5%) η χρόνια εργώδης και θορυβώδης αναπνοή δεν υποδηλώνει μόνο ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου οι αεραγωγοί δεν είναι τελείως ανοιχτοί, αλλά και ότι για περίπου 10 δευτερόλεπτα υπάρχει διακοπή στην αναπνοή – αυτή είναι η πιο συχνή διαταραχή ύπνου, η άπνοια. Επίσης, άλλη μία διαταραχή είναι η υπόπνοια, δηλαδή η μείωση της ροής του αέρα στο μισό και κατά συνέπεια η μείωση της οξυγόνωσης.

«Καμπανάκι» για όσους δεν κοιμούνται καλά είναι και η υπνηλία κατά τη διάρκεια της μέρας, η αίσθηση του μη αναζωογονητικού ύπνου, οι πρωινοί πονοκέφαλοι, οι απότομες αφυπνίσεις με αίσθημα πνιγμού, οι συχνές αφυπνίσεις για ούρηση, η διαταραχή μνήμης και συμπεριφοράς, η απώλεια συγκέντρωσης, και για τους άνδρες η στυτική δυσλειτουργία.

Μελέτες έχουν δείξει ότι αυτή τη πλήρης αποδιοργάνωση του οργανισμού οφείλεται σε έναν επαναλαμβανόμενο καταιγισμό ορμονών και νευρολογικών διαταραχών. Έτσι το σύνδρομο της υπνικής άπνοιας αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την υπέρταση, ενώ είναι και προδιαθεσικός παράγοντας για την αθηροσκλήρωση. Στις δε περιπτώσεις που συνυπάρχει αποφρακτική πνευμονοπάθεια ο ασθενής κινδυνεύει με ακόμα μεγαλύτερη υποξυγοναιμία.

Με ποιον τρόπο, όμως, γίνεται η διάγνωση των διαταραχών ύπνου; Το πρώτο βήμα είναι η επίσκεψη σε έναν πνευμονολόγο με ειδίκευση στην ιατρική ύπνου, ο οποίος θα πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό, θα κάνει ωτορινολαρυγγολογικό έλεγχο και αν χρειαστεί σπιρομέτρηση. Ωστόσο, πολύ σημαντική σε αυτό το στάδιο είναι η μελέτη ύπνου (πολυσομνογράφημα) που θα καταδείξει και την ενδεδειγμένη θεραπεία.

Η μελέτη ύπνου είναι μια ανώδυνη εξέταση που γίνεται σε εξειδικευμένο εργαστήριο νοσοκομείων, αλλά και υπό προϋποθέσεις στο σπίτι με ειδική συσκευή, η οποία, όμως, δεν είναι τόσο «ευαίσθητη». Η διαδικασία στα Κέντρα Μελέτης Ύπνου είναι εξαιρετικά απλή και απαιτεί την παραμονή καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας σε ένα άνετο δωμάτιο με σύγχρονο εξοπλισμό. Τα καλώδια-ηλεκτρόδια που τοποθετούνται στο κεφάλι και σε άλλα σημεία του σώματος συνδέονται με ένα ειδικό μηχάνημα προκειμένου να γίνει καταγραφή των λειτουργιών του εγκεφάλου και της καρδιάς, αλλά και καταγραφή της ροής του αέρα από το στόμα και τη μύτη. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης παρακολουθούνται οι κινήσεις του ασθενούς άνω, κάτω άκρων – άλλωστε, η μελέτη ύπνου αφορά και όσους έχουν νευρολογικές-νευρομυϊκές παθήσεις, παραϋπνίες, υπερυπνίες, αϋπνίες καθώς και αναπνευστικές, καρδιολογικές και μεταβολικές παθήσεις.

Επιπλέον υπάρχουν καταγραφές ύπνου με αναπνευστική συσκευή θετικής πίεσης για τη θεραπεία της υπνικής άπνοιας ή άλλων αναπνευστικών και νευρολογικών παθήσεων, ενώ υπάρχει η πιθανότητα οι μετρήσεις να γίνουν με ειδικές συσκευές στο θάλαμο ασθενούς στο πλαίσιο προεγχειρητικού ελέγχου.

Οι καταγραφές που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της εξέτασης αφορούν τα στάδια του ύπνου, τις διαταραχές στην αναπνοή, το ροχαλητό, τον κορεσμό της αιμοσφαιρίνης, τις αρρυθμίες και την κίνηση των άκρων, ενώ ταυτόχρονα καταγράφονται πιθανές παθολογικές νυχτερινές συμπεριφορές.