ΑΣΘΜΑ

Στο διεθνές συνέδριο της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ERS) που έγινε το 2018 στο Παρίσι δύο μελέτες που παρουσιάστηκαν αποδεικνύουν ότι το άσθμα είναι μια πάθηση, τα αίτια της οποίας δεν έχουν ακόμα κατανοηθεί από την επιστημονική κοινότητα. Η μία μελέτη από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης έδειξε ότι όσοι έχουν άσθμα είναι πιθανό να γίνουν παχύσαρκοι (η παχυσαρκία, άλλωστε, αποτελεί γνωστό παράγοντα κινδύνου), ενώ η δεύτερη μελέτη από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Ιατρικού Ινστιτούτου Καρολίνσκα της Στοκχόλμης συνέδεσε τα ασθματικά παιδιά με τη σχολική αποχή και εγκατάλειψη των σπουδών τους αλλά και με τη χειρωνακτική εργασία τους ως ενήλικες.

Το άσθμα είναι μια κοινή μακροχρόνια ασθένεια που μπορεί να επηρεάσει άτομα σε όλες τις ηλικίες. Όταν ο ασθενής εισπνεύσει έναν ερεθιστικό παράγοντα οι μυϊκές ίνες των αεραγωγών (βρόγχων) συσπώνται με αποτέλεσμα τη στένωση του αυλού. Η κατάσταση επιδεινώνεται από τη φλεγμονή, και έτσι περιορίζεται η ροή του αέρα. Οι κρίσεις άσθματος χαρακτηρίζονται από δύσπνοια, βάρος στο στήθος, βήχα ή συριγμό – συνήθως εμφανίζονται νωρίς το πρωί ή κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Σύμφωνα με την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ) αν και οι θάνατοι μειώνονται διαρκώς (τα ποσοστά παραμένουν υψηλά μόνο στις χώρες με χαμηλό εισόδημα) εντούτοις αυξάνεται η συχνότητα του άσθματος και των αλλεργιών – στην Ευρώπη οι πάσχοντες υπολογίζονται σε περίπου 10 εκατ. με τις βόρειες και δυτικές χώρες να έχουν τον μεγαλύτερο επιπολασμό. Πιο ευάλωτα είναι τα παιδιά και κυρίως τα αγόρια, και στον ενήλικο πληθυσμό οι γυναίκες.

Εκτός από τους κοινωνικούς, σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της πάθησης έχουν οι γενετικοί και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Το παιδικό άσθμα μπορεί να γίνει άσθμα στην ενήλικη ζωή ή τα συμπτώματα να μην συνεχιστούν. Επίσης μπορεί να επανεμφανιστεί σε ανύποπτο χρόνο. Στους ενήλικες η πάθηση συχνά συνδέεται με τις αλλεργίες, με την ατμοσφαιρική ρύπανση να είναι ένας βασικός παράγοντας κινδύνου. Άλλωστε ένας σημαντικός τύπος άσθματος στους ενήλικες είναι αυτός που σχετίζεται με τις συνθήκες εργασίας.

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, επεισόδια μπορεί να πυροδοτηθούν από τις λοιμώξεις του αναπνευστικού (γι’ αυτό και προτείνεται το εμβόλιο κατά της γρίπης), και αν συνυπάρχουν αλλεργίες από την οικιακή σκόνη, τα κατοικίδια, τα ανθισμένα δέντρα και φυτά, την άσκηση σε ψυχρό ή ξηρό αέρα, και τους κυκλοφοριακούς ρύπους. Επίσης για μια κρίση άσθματος μπορεί να ευθύνονται ορισμένα φάρμακα, αλλά και παράγοντες όπως η παχυσαρκία και το άγχος.

Η διάγνωση γίνεται με τη λήψη του οικογενειακού και προσωπικού ιστορικού, τη σπιρομέτρηση προ και μετά βρογχοδιαστολή, προκειμένου να μετρηθεί ο όγκος του αέρα στους πνεύμονες και τη ροομέτρηση για να μετρηθεί η μέγιστη ταχύτητα με την οποία ο ασθενής μπορεί να βγάλει τον αέρα.

Οριστική θεραπεία δεν υπάρχει και ο ασθενής θα πρέπει να μάθει να ζει με αυτή τη χρόνια νόσο που έχει υφέσεις και εξάρσεις, που μπορεί να εμφανιστεί ελάχιστες φορές στη ζωή ενός ανθρώπου ή να επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητά του. Αν και η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, «κλειδί» θεωρείται ο έλεγχος της νόσου, που σημαίνει έλεγχος της φλεγμονής των αεραγωγών και καταστολή των συμπτωμάτων.

Η ανακάλυψη νέων ανακουφιστικών φαρμάκων, όπως τα εισπνεόμενα στεροειδή και τα βρογχοδιασταλτικά μακράς δράσης, έχουν βοηθήσει σημαντικά ώστε να μειωθούν οι ασθματικές κρίσεις που οδηγούν στο νοσοκομείο. Κυρίως, όμως, συστήνεται η αποφυγή των ερεθιστικών παραγόντων που μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρή επιδείνωση της νόσου ή στην εμφάνιση ημερήσιων συμπτωμάτων που υποεκτιμούνται από τους ασθενείς οι οποίοι τα θεωρούν «φυσιολογικά». Συνεπώς προτείνεται η διακοπή του καπνίσματος και η αποφυγή του καπνού του τσιγάρου (παθητικού καπνίσματος), η αποφυγή παραγόντων που προκαλούν ή επιδεινώνουν τα συμπτώματα, η αποφυγή έκθεσης σε υψηλά επίπεδα ρύπανσης ή σε αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα (σκόνη ατμόσφαιρας), η άσκηση και η απώλεια βάρους σε παχύσαρκα ή υπέρβαρα άτομα.